Σελίδες

Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2020

1. Η εδραίωση του δικομματισμού


  • ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΛΥΚΕΙΑ 2001
α. Με βάση το παρακάτω κείμενο του Χαρίλαου Τρικούπη και τις ιστορικές σας γνώσεις να αναλύσετε τις βασικές γραμμές του εκσυγχρονιστικού προγράμματός του και να αναφέρετε τις προσπάθειες που έγιναν για να υλοποιηθεί.
Προγραμματικές δηλώσεις του Χ. Τρικούπη στη Βουλή, Μάρτιος 1882: «Το πρόγραμμα ημών ζητεί την ανόρθωσιν του τόπου. Η κοινωνία ζητεί φραγμούς κατά των υπερβασιών της κυβερνήσεως, κατά των υπερβασιών παντός ισχύοντος, κατά των υπερβασιών της Βουλής. Δίδοντες ώθησιν … εις πάντα τα αφορώντα εις την υλικήν πρόοδον, ήτις αποτελεί τα νεύρα της εθνικής ενεργείας, οφείλομεν ιδίως να δώσωμεν πάσαν ημών την προσοχήν εις την οικονομικήν κατάστασιν». (μον.15)
β. Να εξηγήσετε την αντίδραση της κοινής γνώμης απέναντι στην πολιτική του Χ. Τρικούπη. (μον 10)
  • ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΛΥΚΕΙΑ 2005
Αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφέρετε τα προγράμματα και τις αντιλήψεις του Χαρίλαου Τρικούπη και του Θεόδωρου Δηλιγιάννη για την οργάνωση και τη λειτουργία του κράτους. Μονάδες 25  
Κείμενα α. Η αντίθεση ανάμεσα σ’ αυτούς τους δύο πολιτικούς δεν μπορούσε να γίνει μεγαλύτερη. Ο Τρικούπης ήταν ένας δυτικόφιλος μεταρρυθμιστής, ανυπόμονος να στερεώσει και να αναπτύξει την Ελλάδα οικονομικά και πολιτικά, πριν εμπλακεί σε ιρρεδεντιστικές[1]περιπέτειες. Ο Δηλιγιάννης όμως, απόγονος μιας εξέχουσας οικογένειας της Πελοποννήσου ήταν ένας αποφασισμένος υποστηρικτής της «Μεγάλης Ιδέας».
Richard Clogg, «Σύντομη Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας», σελ. 136, εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1999.
β. Το πρόγραμμα του κ. Δηλιγιάννη, ως εξηγγέλθη εις την Βουλήν, δύναται να συνοψισθή εις ολίγας λέξεις. Θα προσπαθήση, ειρωνεύοντο οι αντίπαλοί του, ο άνθρωπος να καταστρέψη εν διαστήματι ολίγων μηνών ό,τι ανιδρύθη διά τόσων κόπων εν διαστήματι μιας τριετίας, και να διαγράψη εκ του βίου της Ελλάδος μίαν όλην νομοθετικήν περίοδον, την γονιμωτάτην. […] Είναι γεγονός ότι ο Δηλιγιάννης, ασχολούμενος με καθαρώς μικροκομματικά ζητήματα, ήτο πάντοτε ικανός να ζημιώση το γενικώτερον συμφέρον. […] Ο Θ. Δηλιγιάννης απέβλεπεν εις την πολιτικήν περισυλλογής. Φαίνεται δε ότι μεταξύ των οικονομιών τας οποίας απεφάσισεν ήτο και ο περιορισμός κονδυλίων  εξυπηρετούντων κατ’ εξοχήν εθνικούς σκοπούς.
Σπ. Β. Μαρκεζίνη, «Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος», τεύχος 5, σελ. 102, «Πάπυρος Πρεςς Ε.Π.Ε.», Αθήνα 1966.
[1] ιρρεδεντισμός = αλυτρωτισμός

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
  • Εσπερινά 2006
Αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που ακολουθεί και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφέρετε: α. Τι προέβλεπε το πρόγραμμα του Χαρίλαου Τρικούπη για τον εκσυγχρονισμό της χώρας. Μονάδες 12 β. Τις απόψεις του Θεόδωρου Δηλιγιάννη για την πολιτική ζωή, την κοινωνία και την οικονομία. Μον. 12
«Στην ουσία, ο Τρικούπης εκπροσωπούσε τον εξευρωπαϊσμό της πολιτικής ζωής, ενώ ο Δηλιγιάννης την παραδοσιακή λειτουργία της. Ο Τρικούπης πίστευε ότι το κράτος χρειαζόταν πολιτική και οικονομική ανόρθωση, πριν γίνει λόγος για εμπλοκή σε αλυτρωτικές περιπέτειες. Γι’ αυτό και επεδίωξε να καταστήσει τη χώρα διεθνώς αξιόπιστη […], να βελτιώσει τις επικοινωνίες με την κατασκευή σιδηροδρόμων και τη διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου και να εκσυγχρονίσει το στρατό και το ναυτικό. Ωστόσο, ένα τέτοιο πρόγραμμα ήταν δαπανηρό […]. Αυτό πρόσφερε εύκολο στόχο στο δημοφιλή και δημαγωγό Δηλιγιάννη, ο οποίος δεν είχε πρόβλημα να δηλώνει ότι ήταν αντίθετος προς οτιδήποτε υποστήριζε ο Τρικούπης. Η επιδεικτική λαϊκιστική ρητορεία του Δηλιγιάννη […] χωρίς αμφιβολία εξέφραζε πιο πιστά τους ενθουσιασμούς και τους μύχιους πόθους του απλού πολίτη από τα αυστηρά μεταρρυθμιστικά προγράμματα του Τρικούπη».
(R. Clogg, Συνοπτική Ιστορία της Ελλάδας, 1770-1990, εκδ. Ιστορητής, Αθήνα 1995, σσ. 71-72)
  • Εσπερινά –Επαναληπτικές 2009
Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις και τις πληροφορίες των  παραθεμάτων που σας δίνονται, να εκθέσετε τις πολιτικές– οικονομικές θέσεις του δηλιγιαννικού κόμματος. Μονάδες 25
Κείμενο Α Οι φόροι που είχε αναγκασθεί να επιβάλει ο Τρικούπης, καθώς και τα δάνεια που είχε συνάψει για να φέρει σε πέρας το μεγαλόπνοο έργο του, είχαν προκαλέσει τη δυσφορία ενός μεγάλου μέρους του λαού. Τη δυσφορία αυτή τη καλλιέργησε με δημαγωγικό τρόπο η αντιπολίτευση που του κόλλησε και το επίθετο «φορομπήχτης». Έτσι ο αρχηγός της Θεόδωρος Δηλιγιάννης, ανταποκρινόμενος στις επιθυμίες του λαού και υποσχόμενος να κυβερνήσει χωρίς την επιβολή νέων φόρων και χωρίς τη σύναψη νέων δανείων, κατορθώνει να τον ανατρέψει στις 7 Απριλίου 1885.
(Απ. Βακαλόπουλου, Νέα Ελληνική Ιστορία 1204-1985, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1991, σ. 310.)
Κείμενο Β Από την ἄλλη πλευρά, ὁ δηλιγιαννισμός, ἤ μᾶλλον ὁ  ἀντιτρικουπισμός, ἀποτελούσε ἕνα κίνημα ὄχι λιγότερο νέο ἀπό τό προηγούμενο. […] Οἱ ἀντιτρικουπικοὶ δὲν ἦταν ἐναντίον τοῦ κεφαλαίου, ἀλλὰ ἤθελαν νὰ τὸ θέσουν ὑπὸ τὸν ἔλεγχο τῆς κρατικῆς μηχανῆς. Στιγμάτιζαν μὲ ὑστερικὸ πάθος τὴν κερδοσκοπία, τὸ χρηματιστήριο, τὸ χρηματικὸ κεφάλαιο, τὸ χρηματικὸ πλοῦτο, τὴν τοκογλυφία, τὴν τραπεζικὴ παντοδυναμία. Κήρυσσαν τὸν πόλεμο στοὺς ξένους, στὴν Εὐρώπη, στοὺς πλούσιους Ἕλληνες τῆς διασπορᾶς. Παρόλα αὐτά, ἦταν ὑπὲρ τῶν παραγωγικῶν ἐπενδύσεων, μέσα ἀπὸ ἕναν κατάλληλο κυβερνητικὸ προσανατολισμό. Ἀκόμα καὶ παλιὲς οἰκογένειες κοτζαμπάσηδων καὶ «τζακιῶν» ποὺ ξέπεσαν, ἔρχονταν νὰ συμπαραταχθοῦν στὰ πλαίσια τῆς ἀντιτρικουπικῆς παρατάξεως.
(Ι.Ε.Ε., τόμος ΙΔ΄, σ.σ. 22-23.)
  • Ημερήσια Εσπερινά Επαναληπτικές 2014
Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα, να παρουσιάσετε: α) τις αντιλήψεις του Χ. Τρικούπη όσον αφορά το κράτος, τη διοίκηση και την οικονομία, αντιπαραβάλλοντάς τες με τις αντίστοιχες του πολιτικού του αντιπάλου Θ. Δηλιγιάννη. (μονάδες 17) β) τις προσπάθειες που κατέβαλλε ο Χ. Τρικούπης, ως πρωθυπουργός, για την υλοποίηση αυτών των αντιλήψεων. (μονάδες 8) Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

[…] Η νέα Βουλή άρχισε τις εργασίες της στις 26 Φλεβάρη 1882 […]. Ο νέος πρωθυπουργός [Χαρίλαος Τρικούπης] στον προγραμματικό του λόγο είπε: […] «Τὸ πρόγραμμα ἡμῶν […] ζητεῖ τὴν ἀνόρθωσιν τοῦ τόπου. Ἡ κοινωνία ζητεῖ φραγμοὺς κατὰ τῶν ὑπερβασιῶν τῆς κυβερνήσεως, κατὰ τῶν ὑπερβασιῶν παντός ἰσχύοντος, κατὰ τῶν ὑπερβασιῶν τῆς Βουλῆς. Ὅ,τι πρέπει νὰ ἐπιζητῶμεν σήμερον εἶναι οὐχὶ ἐπίδειξις πλαστοῦ ἰσοζυγίου, ἀλλὰ πρέπει νὰ ἐπιζητῶμεν σήμερον ἐν τῇ πολιτικῇ τοῦ κράτους τὴν ὁδόν, ἥτις θέλει φέρει εἰς τὸ ἰσοζύγιον, ἐὰν ἐμμείνωμεν ἀκραδάντως ἐν αὐτῇ. Ὀφείλομεν ἐν τῇ διαρρυθμίσει τῶν οἰκονομικῶν νὰ ἐπιζητήσωμεν αὐτὴν διὰ τῆς ὅσον [δυνατόν] ἐλαττώσεως τῶν δαπανῶν, ἐπιτρεπούσης ὅμως πλήρη τὴν ἀνάπτυξιν τῶν παραγωγικῶν δυνάμεων, τῶν πόρων τοῦ ἔθνους καὶ τὴν ἐπαύξησιν τῶν πόρων τοῦ κράτους. Διὰ τοῦτο πᾶσα θυσία, τὴν ὁποίαν ἠθέλομεν ζητήσει παρὰ τῆς Βουλῆς πρὸς τὸν σκοπὸν τῆς ἐνισχύσεως τῶν βιομηχανικῶν δυνάμεων τοῦ τόπου, τῆς συγκοινωνίας καὶ πάντων δι’ ὧν προάγεται ἡ ὑλικὴ δύναμις, θέλει ψηφισθῇ…»
Γ. Κορδάτου, Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας, τ. ΧΙΙ, σ.382, στο Κ.Ε.Ε., Αξιολόγηση των μαθητών στο μάθημα Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας,
τχ. Πρώτο, Αθήνα 1999, σσ. 55-56.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

[…] Το δημοσιονομικό πρόγραμμα του Δηλιγιάννη μπορεί να συνοψισθεί σε δύο βασικές κατευθυντήριες ιδέες: Η πρώτη […] επαναλαμβάνεται σε όλα τα προεκλογικά και μετεκλογικά προγράμματα του δηλιγιαννισμού της εικοσαετίας 1885-1905:  οικονομία στις δημόσιες δαπάνες, που θα προκαλέσει ελάττωση της φορολογικής επιβαρύνσεως και θα αποτελέσει κίνητρο για τη σταδιακή, φυσική, αύξηση της εγχώριας παραγωγής από όλους τους παράγοντες του ενεργού οικονομικά πληθυσμού. Η δεύτερη, η έννοια της εθνικής εργασίας, που αναπτύσσει τις δυνατότητές της κάτω από τη σκέπη της κρατικής πολιτικής λιτότητας και στον τομέα των κρατικών δαπανών, αλλά και στο φορολογικό τομέα, σε τρόπο ώστε το κοινωνικό σώμα, χωρίς ταξικές διακρίσεις, να βρίσκεται σε στενή συνεργασία με το κράτος, είναι μια καινούργια ιδέα. […]
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Νεώτερος Ελληνισμός από το 1881 ως το 1913, τ. ΙΔ΄, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 20002, σ.181.
 ΚΕΙΜΕΝΟ Γ
[…] Για την κατασκευή των σιδηροδρόμων το κράτος διέθεσε συνολικά το 68% των αναγκαίων πόρων από δάνεια, από τα οποία πάλι το 74% αντλήθηκε από τις διεθνείς χρηματαγορές. […] Αυτή η οικονομική και δημοσιονομική πολιτική είχε ως αποτέλεσμα μια αυξανόμενη και για τα ελληνικά δεδομένα ασυνήθιστα υψηλή επιβάρυνση των φορολογουμένων.
[…] Όσο για τη φορολογική δικαιοσύνη πρέπει να διαπιστώσουμε ότι τα μερίσματα των μετοχών δεν επιβαρύνονταν καθόλου, ενώ άλλα έσοδα από κεφάλαιο καθώς και τα κέρδη των τραπεζών φορολογούνταν ελάχιστα, για να υπάρχουν κίνητρα για μεταφορά κεφαλαίων στην Ελλάδα. Τα φορολογικά βάρη έφεραν οι καταναλωτές μέσω των έμμεσων φόρων […].Σε αυτά προστίθενταν οι δασμοί που επιβάλλονταν κυρίως με εισπρακτικά κριτήρια. Το ποσοστό των έμμεσων φόρων στα δημόσια έσοδα αυξήθηκε πάντως από 50% το 1863 σε 68% το 1890, ενώ το ποσοστό των εσόδων από τη φορολόγηση αγροτικών προϊόντων μειώθηκε στο ίδιο διάστημα από 48% σε 22%.
Gunnar Hering, Τα πολιτικά κόμματα στηνΕλλάδα 1821-1936, μτφ. Θ. Παρασκευόπουλος, τ. Α΄, Αθήνα 2006, σσ. 572-574
Ερωτήσεις Πανελληνίων
  • Ο Θ. Δηλιγιάννης υποστήριζε ένα κράτος κοινωνικής αλληλεγγύης. (Σωστό ή λάθος) (μον. 2) ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΛΥΚΕΙΑ 2002
  • Ο Θ. Δηλιγιάννης υποστήριζε το χωρισμό των εξουσιών. (Σωστό ή λάθος) (μον. 2) ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΛΥΚΕΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2003.
  • Βασική αρχή του δηλιγιαννικού κόμματος ήταν η διάκριση των εξουσιών. (Σωστό ή λάθος) (μον.2) Εσπερ.2005
  • Ο Χαρίλαος Τρικούπης θεωρούσε το Κράτος ως μοχλό της οικονομικής ανάπτυξης. (Σωστό ή λάθος ) μον. 2 Ημερ 2006
  • Οι Δηλιγιαννικοί υποστήριζαν τους μεγαλογαιοκτήμονες της Θεσσαλίας. (Σωστό ή λάθος)(μον.2) Ημερήσια 2007
  • Στα εδάφη της Θεσσαλίας, στα οποία κυριαρχούσε η μεγάλη ιδιοκτησία, ο Θ. Δηλιγιάννης υποστήριξε τους μεγαλογαιοκτήμονες (Σωστό ή λάθος) (μον. 2) Εσπερινά 2007
  • Βασική αρχή του δηλιγιαννικού κόμματος ήταν η διάκριση των εξουσιών (Σωστό ή λάθος ) (μον. 2) Εσπερ. – Επαν 2007.
  • Ο Δηλιγιάννης επέκρινε το κοινωνικό κόστος του εκσυγχρονισμού και υποστήριζε ένα κράτος κοινωνικής αλληλεγγύης (Σωστό ή λάθος ) (μον. 2) Ημερ – Επαν 2008
  • Τι προέβλεπε το τρικουπικό κόμμα για το πρόγραμμα του εκσυγχρονισμού της χώρας και ποιες προσπάθειες έγιναν για την υλοποίησή του; Μονάδες 12 Εσπερινά 2010
  • Ο Δηλιγιάννης θεωρούσε το κράτος ως μοχλό της οικονομικής ανάπτυξης και επιδίωκε τον εκσυγχρονισμό του με κάθε τρόπο. (Σωστό ή λάθος) (μον. 2) Εσπερινά 2012
  • Ο Τρικούπης δεν αποδεχόταν το χωρισμό των εξουσιών και στόχευε στη συγκέντρωση και τον έλεγχό τους από το κόμμα. (Σωστό ή λάθος) (μον. 2) ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΛΥΚΕΙΑ 2015
  • Το 1875 ο Θ. Δηλιγιάννης παρουσίασε ένα συστηματικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της χώρας. (Σωστό ή λάθος) (μον. 2) ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΛΥΚΕΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2015

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ο/η είπε...